پنل اول با محور نظام آموزش و پرورش و خواندن، به ریاست دکتر جمال سلیمی

در پنل اول به ریاست دکتر جمال سلیمی، عضو هیئت علمی گروه علوم تربیتی دانشگاه کردستان و دکترای برنامه ‏ریزی، سه مقاله به ترتیب زیر ارائه شد:

«شیوه نگارش در زندگی‌نامه‌ها: مطالعه تطبیقی کتاب‌های مرجع کودکان و نوجوانان» توسط آزادمهر دانش فاطمیه که به مقایسه سه دایره المعارف کودکان و نوجوانان "فرهنگنامۀ کودکان و نوجوانان"، "دایره‌المعارف پیوسته کودکان بریتانیکا"و "دایره‌المعارف پیوسته علمی کودکان و نوجوانان در زمینه بخش‏های مختلف محتوای زندگینامه‏ پرداخته است. یافته‌ها نشان داد که در مؤلفه‌های مورد ارزیابی (ساختار، نگارش) فرهنگنامه کودکان و نوجوانان رتبه اول را هم به لحاظ فراوانی حضور معیارها و هم به لحاظ کیفیت معیارهای مورد بررسی داشته است. فرهنگنامه کودکان و نوجوانان و دایره‌المعارف پیوسته کودکان بریتانیکا دارای سطح نگارش ساده و متناسب با گروه سنی مخاطبان هستند. نتایج پژوهش وی نشان داد فرهنگنامه کودکان و نوجوانان در مجموع از وضعیت بهتر و مطلوب‌تری به لحاظ تعداد عناصر اطلاعاتی ساختاری موجود در مدخل‌های مورد مطالعه برخوردار است. ولی پایین‌ترین رتبه را از نظر شمول تعداد معیارهای ساختاری دایره‌المعارف دارد. در نقطه مقابل، دو دایره‌المعارف پیوسته کودکان بریتانیکا و دایره‌المعارف پیوسته علمی کودکان و نوجوانان دارای بالاترین رتبه از نظر شمول تعداد معیارهای کلی ساختاری هستند.

"بررسی رویکرد محتوایی کتاب‏های درسی دوره دبستان به مقوله‏ های مرتبط با خواندن" عنوان مقاله دوم این پنل بود که از سوی قاسم موحدیان ارائه شد. از جمله یافته ‏ها  و نتایج پژوهش وی بدین شرح بود: " مؤلفين به مقوله ­ها و مفاهيم مرتبط با خواندن در همه کتاب­ها به يک ميزان توجه نداشته ­اند. در تحليل محتواي کتاب‌هاي فارسي شش طبقه اصلي شناسايي شد و مقوله ­ها و مفاهيم مرتبط با اين طبقات به تفکيک در جدول­هايي همراه با شواهد واقعي از اين مقوله ­ها ارايه شدند. طبقه­ هاي اصلي يافت شده در اين کتاب­ها عبارتند از: بازگویی تجربه خواندن، - خواندن در خانواده – کتاب خواندن مشاهیر و دانشمندان – آموزش مرجع، اطلاع یابی و بهره گیری از منابع اطلاعاتی - منابع و متون خواندن - مزیت خواندن - کتابخانه، کتابفروشی و نمایشگاه کتاب. از منظر خواندن، رويکرد غالب کتاب­ها توصيفي و غيراقناعي است. همچنين مقولات مطرح شده از جامعيت لازم برخوردار نبودند و برخي مفاهيم مربوط به خواندن از توجه بسيار کمي برخوردار بودند. خواندن در محيط مجازي و کسب مهارت در خواندن از مقولاتي هستند که در اين کتاب­ها مغفول مانده­ اند."

محمد رحمان پور، دانشجوی دکتری مطالعات برنامه درسی دانشگاه اصفهان، مقاله سوم روز جمعه را با عنوان "خواندن به زبان مادری، مسئله یا حق: پیشنهاد برنامه درسی مناسب" ارائه کرد. وی ضمن تعریف زبان مادری و زبان رسمی، دیدگاههای آموزشی و مدیریتی درباره آموزش زبان رسمی و زبان مادری را براساس مدلهای نظری و مدیریتی تشریح نمود. سپس، برنامه درسی برای آموزش زبان مادری در کنار زبان رسمی را ارائه داد. وی نتیجه گرفت " چنانچه زبان مادری در حاشیه زبان رسمی قرار گیرد، به یک مسئله تبدیل می گردد. اما چنانچه خواندن به زبان مادری مورد احترام و اهمیت قرار گیرد و فراگیری آن در نظام تعلیم و تربیت رسمی و یا غیررسمی ترویج یابد، می تواند از حالت چالش خارج و به عنوان یک حق طبیعی اقلیت های دوزبانه تلقی گردد. برنامه درسی پیشنهادی، ضمن اهمیت و ارج نهادن به زبان دوم یا رسمی، تقویت مهارت خواندن به زبان مادری را در اولویت قرار می دهد و دارای اهداف، محتوا، راهبردهای یاددهی- یادگیری، و روش های ارزشیابی خاصی برای دستیابی به رسالت مذکور می باشد."

پنل دوم با محور نظام آموزش و پرورش و خواندن، به ریاست دکتر کیوان بلندهمتان

پنل شماره دو صبح جمعه با محور نظام آموزش و پرورش و خواندن، به ریاست دکتر کیوان بلندهمتان، دکترای فلسفه تعلیم و تربیت و مدیر گروه علوم تربیتی دانشگاه کردستان برگزار گردید. در این پنل سه مقاله به شرح زیر ارائه شد:

دکتر سودابه نوذری، عضو هيأت علمي  سازمان اسناد و كتابخانه ملي ايران، مقاله "جایگاه خواندن در متون کتابداری" را ارائه کرد. وی گفت خواندن و مفاهیم مرتبط با آن به ندرت موضوع پژوهش قرار گرفته است و تنها ۴ درصد از کل نوشتارها در حوزه کتابداری و اطلاع­رسانی (کتاب، مقاله، پایان­ نامه، مطالب وبلاگ­ها و جز آن) مرتبط با این حوزه است. با وجود اینکه منبع مقوله­بندی بیشتر پژوهش­ها لیزا بوده است، در بخش قابل توجهی از پژوهش هایی که به مقوله­ بندی نوشتارهای کتابداری و اطلاع رسانی دست زده­ اند، خواندن و مفاهیم مرتبط در عنوان مقوله ها وجود ندارد. جای تحلیل مناسب در نتایج پژوهش­ های جامعه مورد بررسی در این پژوهش بسیار خالی است.

مریم عفتی کلاته، دانشجوی دکترای فلسفه تعلیم وتربیت، مقاله خود را با عنوان "بررسی تأثیر برنامه آموزشی فلسفه برای کودکان در تقویت و رشد مهارت خواندن دانش آموزان پایۀ سوم ابتدایی شهرستان بجنورد" یافته ‏های پژوهش وی نشان داد که اجراى برنامۀ فلسفه براي کودکان بر رشد مهارت‌های خواندن دانش‌آموزان کلاس سوم دبستان تأثير مثبت داشته است. همچنین در میزان تأثیرآموزش فلسفه به کودکان بر افزایش مهارت‌های زبانی در دو جنس (دختر و پسر) تفاوت آماری معناداری وجود ندارد. وی توصیه کرد که علاوه برنظام آموزش و پرورش که وظیفۀ اصلی آموزش زبان و توسعۀ سوادآموزی و مهارت خواندن را بر عهده دارد، سایر نهادها و سازمان‏هایی که به نوعی با خواندن مرتبط‏ اند (مانند کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، کتابخانه‏ های عمومی و غیره) می ‏توانند از برنامۀ آموزشی (فلسفه برای کودکان) بهره گیرند.

سخنران بعدی سمیه نعمتی، کارشناس ارشد مدیریت آموزشی بود که به "بررسی رابطه مهارتهای خواندن با پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دبیرستانی شهر سنندج" پرداخته بود. نتایج تحلیل آماری در پژوهش وی حاكي از وجود رابطه مثبت و معني‌دار بين دو مؤلفه مهارت خواندن و پیشرفت تحصیلی بود(۶۷/۰r=، ۰۱/۰p<).همچنین، ۳۸/۰ از واريانس موفقيت تحصيلي، توسط مؤلفه‌هاي خواندن قابل تبيين گزارش شد. تفاوت معني ‌داري بين ميانگين دختران و پسران يافت شد،  اما اين تفاوت در بين پايه ‌هاي تحصيلي و دانش آموزان دو ناحيه معني ‌دار نبود.

یافته ‏های این پژوهش بیانگر اهمیت توجه جدی، برنامه‏ ریزی و اجرای هدفمند ایجاد و توسعه مهارت خواندن بود و نشان داد كه هر چه دانش‌ آموزان از مهارت‌هاي بالاي خواندن برخوردار باشند، تسلط بيشتري بر يادگيري در ديگر دروس از خود نشان خواهند داد.

در پایان پنل دوم صبح جمعه و اجرای موسیقی محلی ده دقیقه ای، مهمانان برای بازدید یک ساعته از پارک جنگلی آبیدر رهسپار شدند.

پنل سوم با محور خواندن و محیط الکترونیکی و مجازی به ریاست دکتر رحمت الله فتاحی

در بعد از ظهر جمعه، ۲۹ آبانماه، اولین همایش ملی خواندن با یک پنل و مراسم اختتامیه پیگیری شد. محور آخرین پنل همایش خواندن و محیط الکترونیکی و مجازی بود که به ریاست دکتر رحمت الله فتاحی، استاد علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد. در این پنل سه مقاله به شرح زیر ارائه گردید:

۱۰ اثر برجسته ادبی داخلی و خارجی از سوی دکتر شعله ارسطوپور، معاون پژوهشی مرکز منطقه‏ای ارائه شد. وی با بررسی اطلاعات موجود درباره دن‏کیشوت، زندگی و عقاید تریسترام شندی، دیوید کاپرفیلد، رابینسون کروزو، و بلندیهای بادگیر در سطح جهانی و ۵ اثر ایرانی درخت انجیر معابد، کلیدر، بوف کور، شوهر آهو خانم، و شازده احتجاب را در سه محیط گودریدز، شبکه کتابخوانان حرفه‏ای ایران و ویکی‌پدیا را جستجو نموده و با هم مقایسه کرده بود. یافته ‏های این پژوهش نشان داد که در هرسه محیط، سیاهه وارسی تدوین شده ناظر بر حداقل اطلاعات لازم جهت ایجاد آشنایی و تشویق به خواندن برای هریک از این آثار است. همچنین، به صورت کلی اطلاعات بیشتری در خصوص آثار ادبی خارجی در اختیار فرد جستجو کننده قرار می‏گیرد. این در حالی است که حتی در مورد برخی از کتابهای خارجی همچون دیویدکاپرفیلد، برخی ابزارها همچون شبکه کتابخوانان حرفه‏ ای ایران به مراتب اطلاعات کامل‏تری نسبت به برخی از کتاب‏های فارسی زبان ارائه می ‏کند. به طور کلی یافته ‏های این پژوهش نشان ‏دهنده ضعف در تولید محتوای کمک ‏کننده به تصمیم ‏گیری در خصوص آغاز به خواندن یک اثر فارسی در سطح شبکه‏ ها و ابزارهای اجتماعی است. این در حالی است که هم‏ اکنون طیف وسیعی از فارسی‎زبانان از این شبکه‏ ها و ابزارها استفاده می‏کنند.

سخنران دوم آخرین پنل همایش ملی خواندن دلنشین دانایی مقدم، دانشجوی دکترای علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه خوارزمی بود که مقاله خود را با عنوان «پژوهشی در نرم­ افزارهای کتابخوان مبتنی بر سیستم عامل اندروید از نظر کاربردپذیری: یک ارزیابی مکاشفه­ ای» ارائه نمود. وی که هدفش مشخص نمودن نقاط قوت و ضعف پرطرفدارترین کتاب­خوان ­های موبایلی فارسی قابل نصب بر سیستم عامل اندروید از نظر طراحی رابط کاربری و نیز کاربردپذیری بود، ۴ نرم ­افزار اندرویدی کتاب­خوان پر استفاده در ایران را توسط ۴ نفر ارزیاب آموزش­ دیده مستقل از هم براساس اصول ده­گانه نیلسن و با استفاده از چک­ لیست اصلاح شده ارزیابی کرده بود.

یافته ‏های وی در مجموع، بیانگر بیشترین میزان رعایت اصول نیلسن در زمینه شاخص ­های «همسانی و استانداردها» و «کمک به کاربران در شناسایی خطا» و کمترین میزان رعایت این اصول به شاخص­ های «استفاده از راهنما» و «کنترل و آزادی کاربر» بود. نرم ­افزار­های فیدیبو و طاقچه، بالاترین امتیاز و نر م­افزار جِی­بوک پایین ­ترین امتیاز را در این ارزیابی به دست آوردند. وی نتیجه گرفت که نرم­ افزارهای کتابخوان فارسی در زمینه شخصی ­سازی، کنترل کاربر روی نرم­افزار، راهنمایی و شفافیت وضعیت حق مؤلف نیاز به بهبود دارند و این مؤلفه­ ها ممکن است در اقبال به این کتابخوان­ ها و میزان استفاده از آنها تأثیرگذار باشد.

"مقایسه مزایا و معایب مطالعه در محیط ‏های چاپی و دیجیتالی از منظر اعضای هیئت علمی دانشگاه شیراز" آخرین ارائه شفاهی بود که توسط دکتر حسن مقدس زاده، عضو هیئت علمی مرکز منطقه ‏ای اطلاع رسانی علوم و فناوری ارائه شد. یافته ‏های حاصل از این مطالعه پیمایشی که با نمونه ۲۴۸ نفر اجرا شده بود عبارت بودند از: اعضای هیئت علمی برای انجام کارهای پژوهشی و علمی خود بیشتر از منابع دیجیتالی و برای انتشار آثار علمی بیشتر از منابع چاپی استفاده می‏کنند. یکی از بهترین مزایای منابع دیجیتالی در مقایسه با منابع چاپی از نظر آن‏ها، امکان خواندن مطالب به صورت انتخابی و همچنین امکان خواندن غیر خطی مطالب در منابع دیجیتالی دانسته ‏اند. اعضای هیئت علمی ‏از هر دو نوع منابع چاپی و دیجیتالی برای مقاصد مختلفی استفاده کرده و هر دوی این منابع در جای خود از اهمیت ویژه‏ ای برای آن‏ها برخوردارند. از این رو باید کتابخانه‏ های دانشگاهی با تأمین منابع اطلاعاتی به هر دو شکل و دسترس پذیر کردن آن‏ها بتوانند نیازهای اطلاعاتی اعضای هیئت علمی را فراهم نمایند. از سوی دیگر با برگزاری کارگاه ‏های آموزشی مختلف سعی در افزایش توانمندی‏های اعضای هیئت علمی  در ارزیابی و استفاده از این منابع نمایند.

مراسم اختتامیه اولین همایش ملی خواندن

مراسم اختتامیه اولین همایش ملی خواندن در ساعت ۵ عصر جمعه ۲۹ آبانماه ۹۴ برگزار شد. در این مراسم دبیر اجرایی همایش، دکتر سید مهدی حسینی، دکترای علم اطلاعات و دانش شناسی و استادیار دانشگاه کردستان، بر لزوم فراهم نمودن زیست بوم خواندن مناسب در جامعه تأکید کرد.

وی با استفاده از تشریح و بیان مبانی نظری و اصول نظریه ارتباط گرایی بیان کرد زیست بوم خواندن در تمامی سطوح اجتماعی و در سازمانهای آموزشی و اداری باید تغییر یابد تا هر فرد با هر پست و مقامی در جامعه ضرورت خواندن متون اطلاعاتی را درک نموده و خود به خود به خواندن روی آورد.

همچنین، بر این نکته تاکید کرد همایش ملی خواندن، تازه متولد شده است و برای خود در یک شبکه از روابط علمی و اداری با افراد پژوهشگر، مخاطبان و سازمانها زندگی خواهد نمود و زیست بوم خود را مرتب بازسازی خواهد کرد، بر آن تأثیر خواهد گذاشت و از گره‏های موجود در شبکه ارتباطی تأثیر خواهد گرفت.